B1 Project
Science Diary
1 ΓΕΛ Σαλαμίνας
ο
2017-2018
2018-2019
25 Σεπτεμβρίου 1644
Ole Christensen Rømer
Ο Όλε Κρίστενσεν Ρέμερ (25/09/1644 – 19/09/1710) ήταν Δανός αστρονόμος, μαθηματικός, κρατικός αξιωματούχος και εφευρέτης.
Επινόησε μία από τις πρώτες θερμοκρασιακές κλίμακες (εξέλιξη της οποίας είναι η κλίμακα Φαρενάιτ) και ήταν ο εφευρέτης των πρώτων λαμπτήρων οδικού φωτισμού (λάμπες λαδιού) στην Κοπεγχάγη.
O Ρέμερ υπολόγισε την περίοδο των δορυφόρων του Δία, σκεπτόμενος ότι οι περίοδοι αυτοί θα έπρεπε να είναι σταθερές.
Αλλά όταν έκανε τις πρώτες μετρήσεις του, ανακάλυψε ότι δεν ήταν... Αυτό τον οδήγησε, το 1676, να κάνει τις πρώτες αριθμητικές μετρήσεις της ταχύτητας του φωτός!
Η μέτρηση της ταχύτητας του φωτός
Η μέτρηση της ταχύτητας του φωτός
Το 1672 ο Ρέμερ πήγε στο Παρίσι και συνέχισε τις παρατηρήσεις των δορυφόρων του Δία ως βοηθός του Κασίνι. Πρόσεξε ότι τα χρονικά διαστήματα ανάμεσα στις εκλείψεις (ιδίως αυτές της Ιούς) ήταν μικρότερα όταν η απόσταση Γης-Δία μειωνόταν, και μεγαλύτερα όταν η απόσταση αυτή αυξανόταν.
Καθώς 40 περιφορές της Ιούς (42,5 ωρών η κάθε μια) που παρατηρούνται όταν η Γη προσεγγίζει τον Δία είναι συνολικά 22 λεπτά της ώρας συντομότερες από 40 περιφορές της Ιούς που παρατηρούνται όταν η Γη απομακρύνεται από τον Δία, ο Ρέμερ συμπέρανε ότι το φως, σε 22 λεπτά, θα ταξιδέψει την απόσταση που η Γη διανύει σε χρόνο 80 περιφορών της Ιούς, δηλαδή Xφωτός(22')=XΓης(80*42,5h)
Έτσι υπολογίζεται ο λόγος της ταχύτητας του φωτός προς την ταχύτητα περιφοράς της Γης γύρω από τον Ήλιο, που βρίσκεται ίσος με 9300. Η σύγχρονη τιμή είναι περί το 10100.
Ο ίδιος ο Ρέμερ ούτε υπολόγισε αυτό το κλάσμα, ούτε έδωσε κάποια τιμή για την ταχύτητα του φωτός. Αλλά πολλοί άλλοι υπολόγισαν την ταχύτητα από τα δεδομένα του, με πρώτο τον Κρίστιαν Χόυχενς που συμπέρανε ότι το φως ταξίδευε 16 και 2/3 γήινες διαμέτρους το δευτερόλεπτο (210.000 km/s), θεωρώντας λανθασμένα την τιμή του Ρέμερ των 22 λεπτών ως τον χρόνο στον οποίο το φως διανύει απόσταση ίση με τη διάμετρο της τροχιάς της Γης.
Η τιμή που αποδείδεται τελικά στον Ρέμερ είναι 303.000 km/s (με μόλις 1,1% σφάλμα από την πραγματική τιμή 299.792 km/s).